خرما یکی از محصولات مهم و استراتژیک کشور است، بطوری که ایران با سطح زیر کشت 238 هزار هکتار و تولید 996 هزار تن به ترتیب رتبه اول و دوم را در د نیا به خود اختصاص داده است. مراحل گلدهی و میوه نشینی نخل خرما یکی از حساس ترین مراحل رشد آن است که نقش بسیار مهمی در افزایش کمیت و کیفیت محصول دارد. مطالعات مختلف نشان می دهد یکی از مراحل بحرانی و حساس رشد برخی گیاهان به تنش آبی، مراحل مذکور می باشد. به منظور بررسی اثرات تنش آبی و تعیین دور مناسب آبیاری، این تحقیق در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 5 تیمار آبیاری پس از 50، 100، 150 و 200 میلی متر (تیمار اخیر با دو عمق آبیاری معادل 100 و 50 درصد نیاز آبی گیاه) تبخیر تجمعی از تشت کلاس A در مراحل گلدهی و میوه نشینی با 4 تکرار انجام شد. آب مورد نیاز تیمارها بر اساس روش تشت تبخیر FAO برآورد و کنترل گردید. در زمان برداشت عملکرد هر نخل برآورد شده و با انتخاب تصادفی 100 عدد میوه از هر یک از درختان مورد آزمایش، خصوصیات کمی میوه ها از قبیل طول، قطر، حجم و وزن میوه و هسته و درصد رطوبت میوه و هسته اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد تاثیر تیمارهای مورد آزمایش بر میزان ریزش میوه، وزن میوه و هسته، قطر میوه و عملکرد نخل معنی دار بوده است. بیشترین عملکرد با آبیاری پس از 50 میلی متر تبخیر تجمعی از تشت به دست آمده است.

بنه (Pistacia atlantica subsp. Mutica) از گونه های بومی ایران است که دامنه وسیعی از جنگلهای تنک غرب، شمال غرب و دامنه های ارتفاعات مرکزی، جنوبی و شرقی کشور را فرا گرفته است. میوه این گونه گیاهی در اکثر سالها اغلب پوک بوده و قبل از بلوغ کامل ریزش می کند. گرده افشانی در این گیاه به صورت باز بوده و توسط باد صورت می گیرد. در عرصه مورد مطالعه درصد پایه های نر به ماده بین 30 تا 50% است، ولی در عین حال، پایه های بارور ماده به صورت تناوبی و هرچند سال یک بار میوه تولید می کنند. در این آزمایش، علاوه بر گلها، میوه ها نیز در زمانهای 4 و 7 هفته پس از گرده افشانی مطالعه شدند. حدود 27% تخمدانهای 7 هفته ای، عقیم و به صورت کامل پارتنوکارپ بودند، ولی این نوع میوه ها، تا زمان بلوغ میوه های سالم، به رشد و نمو خود ادامه دادند. 17% از میوه ها، در حالیکه پوک بودند، دارای جنین نارس یا آندوسپرم نابالغ بودند. حدود 53% از گلها نیز به علت نداشتن توان باروری کافی، تا 4 هفته پس از مرحله گرده افشانی، به مرور به صورت گلچه و یا میوه های ریز، ریزش کردند. این میوه ها از نظر رشد از میوه های سالم و همچنین میوه های پارتنوکارپ، بسیار کوچکتر بودند. اغلب این میوه ها از گلهای پایین خوشه چه ها بودند. نارسایی های عدم وجود کیسه جنینی و یا تخریب آن از مشکلات رایج در نمونه های مذکور بود. دراین بررسی مشخص گردید که به طور کلی حدود 3 درصد گلهای بارور شده، دارای جنین سالم بوده و به مرحله بلوغ کامل رسیدند. اغلب گلها تا 4 هفته پس از گرده افشانی به علت مشکل باروری و احتمالا رقابت با میوه های قوی نوک خوشه ها از بین رفتند.

در بین محصول های باغی ایران مرکبات با بیش از 9/3 میلیون تن محصول در سال رتبه اول تولید کشور و مقام ششم تولید سالیانه مرکبات جهان را به خود اختصاص داده است. در برخی از ارقام مرکبات مانند پرتقال ایتالیایی، ریزش مقدار زیادی میوه قبل از برداشت مشکلی اساسی است که سبب کاهش بازده، سود اقتصادی و نیز هدررفت ذخایر درخت می گردد. با توجه به متوسط عملکرد پرتقال ایتالیایی در باغ بهارستان ساری در سال پر محصول، سالانه حدود 5/7 تن میوه در هکتار در فاصله کوتاهی قبل از برداشت ریزش کرده و از بین می روند. به منظور بررسی و امکان کاهش ریزش در این رقم طرحی در قالب بلوک های کامل تصادفی با 7 تیمار شامل: 1. شاهد 2. 2,4-D 3. 2,4-D و اوره 4. 2,4-D و سولفات روی 5. 2,4-D و ساکارز 6. 2,4-D وGA3 .7 GA3  و اوره و 4 تکرار اجرا شد. در هفته آخر آبان ماه، سال 1384 تیمارها محلول پاشی و سپس هر هفته تعداد میوه های ریزش کرده شمارش شده و در پایان، درصد ریزش میوه در تیمارهای مختلف محاسبه شد. در زمان برداشت، قسمت کالیکس میوه ها جدا گردید و میزان اکسین در منطقه ریزش این نمونه ها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که همه تیمارها به جز تیمار 7 میزان ریزش را نسبت به شاهد کاهش دادند و این کاهش از نظر آماری معنی دار بود. تیمارهای 2 و 5 به ترتیب با 64 و 65 درصد کاهش ریزش نسبت به شاهد، بیش ترین اثر را داشتند. متوسط کاهش ریزش در تیمارها به غیر از تیمار 7، حدود 60 درصد نسبت به شاهد بود. کاهش 60 درصدی ریزش، برابر با حدود 5/4 تن افزایش عملکرد در هکتار می باشد. میزان اکسین منطقه ریزش نمونه ها در تیمارهای مختلف نشان داد که تیمارها موجب افزایش میزان اکسین در این منطقه شده و این افزایش در تیمارهای 2، 3، 4 و 5 نسبت به شاهد معنی دار بود که احتمالا افزایش میزان اکسین موجب کاهش میزان ریزش شده است. لذا با توجه به نتایج این آزمایش، مصرف 2,4-D می تواند به عنوان یکی از راه های بسیار موثر و مقرون به صرفه برای کاهش ریزش قبل از برداشت مرکبات پیشنهاد شود.

نارنگی انشو (Citrus unshiu Marcovich) یکی از ارقام زودرس و سال آور مرکبات می باشد. در پژوهش حاضر به منظور کاهش ریزش میوه و همچنین بهبود صفات کیفی میوه درختان نارنگی انشو با پایه پونسیروس، در اواخر دوره گلدهی با جیبرلیک اسید و اوره در غلظت های مختلف به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر به کارگرفته شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 26 اردیبهشت سال 1388 با 4 تکرار و 6 تیمار شامل شاهد، GA3 (15 mg/1)، GA3 (15 mg/1)+اوره %1، GA3 (30 mg/1)، GA3(30 mg/1)+ اوره %1 و اوره 1% در باغات مهدشت پایین واقع در 15 کیلومتری شهرستان ساری انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار GA3 (15 mg/1)، به میزان قابل توجهی درصد ریزش فیزیولوژیک تابستانه (جودرو) را کاهش و همچنین درصد نگهداری میوه را نسبت به شاهد افزایش داده است، درحالی که کمترین درصد نگهداری میوه مربوط به تیمار جیبرلیک اسید با غلظت 15 میلی گرم در لیتر+اوره 1% بوده است. افزایش نسبت وزن پوست به قطر پوست در تیمار جیبرلیک اسید با غلظت 15 میلی گرم در لیتر نسبت به شاهد مشاهده گردید که موجب متراکم شدن و سفت ترشدن بافت پوست و کم شدن حالت پوکی آن شد و با توجه به کاهش قطر پوست در همه تیمارها نسبت به شاهد، میوه ها دارای پوستی نازک، اما سفت شدند.

بررسی الگوی تغییر فصلی محتوای کربوهیدراتی درخت بر گل انگیزی و تشکیل و نمو میوه موضوعی پراهمیت در فیزیولوژی باردهی و مدیریت باغ های میوه است. بنابراین و به منظور کنترل تناوب باردهی، آزمایشی در قالب بلوک های کامل تصادفی با درختان 24 ساله نارنگی انشو در شرایط دیم در شهرستان رامسر انجام شد. هدف های عمده این پژوهش شامل بررسی جزء بندی ذخایر کربوهیدراتی درخت در سال های آور و نیاور، ارزیابی رابطه اندوخته های قندی با تولید گل و میوه، همچنین، تعیین تاثیر محلول پاشی 2,4-D در سال آور بر الگوی تغییر قندها، فعالیت آنزیم های ریزشی، تعدیل تناوب باردهی و کمیت و کیفیت محصول بوده است. نتایج به دست آمده موید تاثیر بارز میزان بارآوری بر جزءبندی و نوسان فصلی کربوهیدرات ها بود و نشان داد، فعالیت آنزیم های ریزشی متاثر از سطح بارآوری است. نتایج همچنین نشان داد، 2,4-D ضمن تعدیل تناوب باردهی نارنگی انشو توانست سبب بهبود وزن میوه شود. بر پایه داده های به دست آمده، میزان نشاسته برگ در پایان ریزش جودرو را می توان به عنوان یک سنجه بیوشیمیایی برای پیشگویی وزن نهایی تک میوه در همان سال و نیز تراکم گل ها در سال بعد استفاده کرد.

نارنگی انشو (Citrus unshiu Marcovich) یکی از ارقام زودرس و سال آور مرکبات می باشد. در پژوهش حاضر به منظور کاهش ریزش میوه و همچنین بهبود صفات کیفی میوه درختان نارنگی انشو با پایه پونسیروس، در اواخر دوره گلدهی با جیبرلیک اسید و اوره در غلظت های مختلف به تنهایی و در ترکیب با یکدیگر به کار گرفته شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 26 اردیبهشت سال 1388 با 4 تکرار و 6 تیمار شامل شاهد، (15 mg/l) GA3، (15 mg/l) GA3+اوره %1، (30 mg/l) GA3، (30 mg/l) GA3+اوره %1 و اوره %1 در باغ های مهدشت پایین واقع در 15 کیلومتری شهرستان ساری انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار (15 mg/l) GA3، به میزان قابل توجهی درصد ریزش فیزیولوژیک تابستانه (جودرو) را کاهش و همچنین درصد نگهداری میوه را نسبت به شاهد افزایش داده است، در حالی که کم ترین درصد نگهداری میوه مربوط به تیمار جیبرلیک اسید با غلظت 15 میلی گرم در لیتر+ اوره 1% بوده است. افزایش نسبت وزن پوست به قطر پوست در تیمار جیبرلیک اسید با غلظت 15 میلی گرم در لیتر نسبت به شاهد مشاهده گردید که موجب متراکم شدن و سفت تر شدن بافت پوست و کم شدن حالت پوکی آن شد و با توجه به کاهش قطر پوست در همه تیمارها نسبت به شاهد، میوه ها دارای پوستی نازک، اما سفت شدند.

1به منظور ارزیابی اثرهای گرده نخل جزایرقناری بر ویژگی های میوه ارقام تجاری خرمای مجول و برحی و امکان استفاده از گرده این گونه برای گرده افشانی نخل خرما، پژوهش حاضر در دو سال متوالی در پژوهشکده خرما و میوه های گرمسیری انجام گرفت. این پژوهش به صورت دو آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تیمار نوع گرده (نخل قناری، نژادگان 1 (G1)، نخل قناری، نژادگان 2 (G2)  و غنامی قرمز (شاهد)) در سه تکرار روی ارقام برحی و مجول (18 اصله درخت 15 ساله) انجام شد و هر نخل به عنوان یک واحد آزمایشی در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج، ویژگی های درصد میوه نشینی، درصد پارتنوکارپی و ریزش میوه در رقم برحی تحت تاثیر منبع گرده قرار نگرفت و تفاوت چشمگیری بین گرده نخل جزایر قناری و گرده غنامی قرمز (شاهد) مشاهده نشد، اما این ویژگی ها در رقم مجول تحت تاثیر منبع گرده قرار گرفت. گرده نخل جزایر قناری در مقایسه با گرده غنامی قرمز (شاهد) موجب کاهش چشمگیر وزن بذر، طول و قطر بذر میوه های رقم برحی شدند، اما ویژگی های بذر در رقم مجول با چنین روندی تحت تاثیر گرده نخل جزایر قناری قرا نگرفت. گرده های نخل جزایر قناری ویژگی های کیفی میوه خرما ارقام برحی و مجول را نیز تحت تاثیر قرار دادند. به طور کلی، در شرایط کمبود گرده نخل خرما، استفاده از گرده نخل جزایر قناری (به میزان 3 گرم گرده برای هر اسپات) برای گرده افشانی خرما رقم برحی توصیه می شود و برای دیگر ارقام نیاز به بررسی بیشتر دارد.

کاهش عملکرد پسته ارتباط نزدیکی با اختلالات میوه و تنش های مختلف محیطی دارد. پلی آمین ها گروهی از تنظیم کننده های رشد گیاهی هستند که تاثیر مثبتی بر رشد و توسعه گل و میوه در برابر تنش ها دارند. بنابراین، هدف این مطالعه ارزیابی تاثیر پلی آمین ها در شرایط کم آبی محل آزمایش بر صفات رویشی، ویژگی های میوه و عملکرد درختان پرمحصول و کم محصول پسته رقم ̕ اکبری̔ بود. برای این منظور، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در زمان بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و هفت تیمار شامل محلولپاشی پلی آمین های پوترسین، اسپرمیدین و اسپرمین در غلظت های صفر (شاهد)، 1/0 و 1 میلی مولار در دو مرحله زمانی تمام گل و دو هفته بعد از تمام گل در منطقه فیض آباد مه ولات استان خراسان رضوی در سال 1395 انجام شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی پلی آمین ها در درختان کم محصول با وجود کاهش درصد پوکی تأثیر معنی داری بر عملکرد پسته نداشت. با این وجود در درختان پرمحصول، کاربرد این تنظیم کننده ها به ویژه پوترسین سبب کاهش ریزش میوه و افزایش شاخص سبزینگی، تعداد دانه در خوشه و عملکرد در مقایسه با شاهد شد. با توجه به نتایج همبستگی، تاثیر مثبت پلی آمین ها بر بهبود عملکرد در درختان پرمحصول عمدتاً به دلیل جلوگیری از ریزش میوه و افزایش تعداد دانه در خوشه بود. به طوری که میزان تولید در شاخه در تیمارهای پوترسین، اسپرمین و اسپرمیدین در غلظت 1/0 میلی مولار به ترتیب 2/46، 6/14 و 2/15 درصد و در غلظت 1 میلی مولار به ترتیب 7/38، 7/24 و 9/19 درصد در مقایسه با شاهد افزایش داشت. همچنین محلولپاشی پلی آمین پوترسین دو هفته بعد از تمام گل نتایج بهتری در افزایش طول شاخه در درختان پرمحصول نشان داد. به طور کلی، نتایج این آزمایش نشان می دهد که محلول پاشی پوترسین در مقایسه با اسپرمین و اسپرمیدین در شرایط کم آبی می تواند بر بهبود صفات رویشی و زایشی و در نتیجه عملکرد درختان پسته رقم ̕ اکبری̔ مؤثرتر باشد.